Олоҥхоһут Александров Никита Семенович-Ынта Никиитэ Үөһээ Бүлүү улууһун Дүллүкү нэһилиэгэр 1874 сыллаахха аҥардас ийэҕэ Ыскаадар кыыһа Марыынаҕа төрөөбүтэ. Эһэтэ Ыскаадар Сэмэн Сибээһик аҕа ууһун киһитэ. Ынта Никиитэ араспаанньата хос эһэтэ Алексей Кыырайдыыр аатынан Алексеев диэн буолуохтааҕын, Александров диэн сурукка сыыһа киллэрбиттэр.

Биллэрин курдук, Дүллүкү нэһилиэгэ былыр Нам нэһилиэгэр киирэр этэ, 1911 сыллаахха эрэ уурааҕынан араарыллан туспа нэһилиэк буолбута. 2013 сыллаахха Павлов А. Н. – Дабыл 1782 сылтан саҕалаан ревизскэй сказкалары, метрическай кинигэлэри түмэн «Үйэлэри уҥуордаан. Үөһээ Бүлүү Нам нэһилиэгэ» диэн кинигэ таһаарбыта. Бу ревизскэй сказкаларга Дүллүкү олохтоохторо бары Нам нэһилиэгин иһинэн киирэн сурулла сылдьаллар. Бу кинигэ көмөтүнэн уонна “Дүллүкү нэһилиэгэ” (2005 с.) кинигэҕэ Сибээһик аҕа ууһун туһунан суруллубутунан сирдэтэн, Ынта Никиитэ төрүччүтэ оҥоһулунна.

ынта-Никиитэ

Ынта Никиитэ түгэх өбүгэтинэн Дойдусут Эртен – Спиридон Филиппов 1732 с. төрүөх киһи буолар эбит. Бу киһи 1782 сыллаах ревизскэй сказкаҕа 39 саастаах, ойоҕо Тоҕус буолаһыттан Мелечин кыыһа Анна диэн, оҕолоро 5 саастаах Иван уонна 4 саастаах Елена диэн суруллубут. Дойдусут аҕата Эртен диэн эбит, итинник араспанньалаах Николай Дмитриев – Бандукан Эртен 44 саастаах, Егор Иванов-Бычикан Эртен 32 саастаах ойохтоох, оҕолоох дьоннор бааллар. Бу икки киһи чугас аймахтара буолуон сөп. 1795 сыллаахха Дойдусут уола Иван – 18, кыыһа Елена 17 саастарын туолбуттар, эбии Хорохо диэн 10 саастаах оҕоломмуттар. 1816 сыллаах сказкаҕа Дойдусут суруллубатах, олохтон туораатаҕа, уола Иван Спиридонов Ульяна диэн ойохтоммут, элбэх оҕоломмут: Василий Иванов (1807), Дарья (1808), Степан (1808), Алексей (1811), Федор (1811), Николай (1814). Хорохо диэн 10 саастаах оҕобут Савва Спиридонов – Хорова (1787) диэн суруллубут, Наталья (1786) диэн кэргэннээх. 1850 сыллаах ревизскэй сказкаҕа Иван Спиридонов 1830 сыллаахха 54 сааһыгар өлбүт диэн суруллубут. Оҕолоро Василий 46 саастаах, ойохтоммотох, Степан 25 сааһыгар өлбүт, Алексей 42 саастаах (Кыырайдыыр Алексей), кэргэнэ Татьяна Саввина 37 саастаах, оҕолоро: Герасим 21 саастаах (Авдотья 19 саастаах ойохтоох), Михаил 20 саастаах, Семен 13 саастаах, Ирина 10 саастаах, Федор 2 саастаах. Маны таһынан Иван Спиридонов уолаттарын Федоры (1811) уонна Николайы (1814) питомцы (иитийэхтэр) диэн бэлиэтээн суруйбуттар. 1857 сыллаах ревизия биир уратыта, сахалыы хос ааттарын суруйбуттара буолар. Ол курдук Василий-Молка, Алексей-Оппоруйа, Федор-Кыракабыт, Николай-Агаран, Михаил-Табакерка, Семен-Тос диэн суруйбуттар. Манан көрдөххө былыр өбүгэлэрбит хос ааттара (прозвищелара) биир эрэ буолбат эбит. Ол курдук Алексей Кыырайдыыр, Семен Ыскаадар диэн ааттарынан норуокка биллэллэр, ол туһунан Дүллүкү нэһилиэгэ (2005 с.) кинигэттэн билсиэххэ сөп. Семен-Тос (Ыскаадар) бу докумуоҥҥа Федор (1848с.т.) уонна Иннокентий (1853 с.т.) диэн уолаттардаах. Марыына диэн кыыстаах диэн суруллабатах, туспа барбыт да, төрүү да илик буолуон сөп. 1895 сыллаах биэрэпискэ Кыырайдыыр Алексей уола Ыскаадар Сэмэн – Иванов Семен Алексеев 64 саастаах, кэргэнэ Анастасия Иванова 70 саастаах, сүөһү ииттэр, бурдук олордор, балыксыт, Дүллүкү күөлүн кытыытыгар олорор диэн суруллубут. Сэмэн улахан уола Василий Семенов 33 саастаах, Евдокия Васильева диэн 40 саастаах ойохтоох, оҕолоро: Евгения (14 саастаах), Гаврил (8 саастаах), Анна (6 саастаах), Никита (4 саастаах), Савва (3 саастаах). Кыыһа Марыына, кини уола Ынта Никиитэ суруллубатах. 1857 уонна 1895 сыллар ыккардыларыгар (37 сыл) биир да докумуон суох, бу кэм иһигэр ахтыылартан сылыктаатахха Ыскаадар кыыһа Марыына 1874 сыллаахха Никиитэни оҕолонор, уол улаатан Бодойбо диэки үлэлии барбыт буолан, 1895 сыллаах биэрэпискэ хабыллыбатах буолуон сөп.  Ахтыыга сурулларынан Никиитэ Өлүөхүмэттэн Мотрена диэн ойохтонон, Илья диэн уол оҕолоох 1930-с сыллар диэки дойдутугар кэлбит. Хомойуох иһин уола Илья Никитич Александров (1923 с.т.) Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллан кыргыһыы хонуутуттан төннүбэтэх.

Саввинова Уруйдаана Юрьевна

М. С. Романов аатынан Нам модельнай

сельскай библиотекатын сэбиэдиссэйэ

05.02.2021 сыл